از مسایل مهم در انداختن یک عکس زیبا در عکاسی، شناخت و خوب به کار بردن عمق میدان است. عمق میدان به معنی محوطه واضح و شارپ موجود در عکس است. چند عکس از مجله و یا عکس هایی که در دسترس دارید را نگاه و آنها را به هم مقایسه کند. در بعضی از آنها ممکن است همه محوطه عکس واضح و هویدا باشد، اما بعضی از آنها دارای منطقه واضح محدودی هستند و خارج از این منطقه یا محدود اشیاء موجود به شکل تار دیده می شوند. منطقه ای ار عکس ها که شما می توانید تصویر آنها را واضح ببینید، همان عمق میدان است. علت وجود عمق میدان به دلیل مسایل فیزیکی است. چشم ما هم دارای عمق میدان است. اما چشم می تواند خیلی سریع خود را تطبیق دهد و سوژه را واضح ببیند، ولی دوربین نمی تواند. در حقیقت تا زمانی که عکاس تنظیمات مشخص را روی آن انجام نداده باشد، نمی تواند. در بعضی از عکس ها باید حداکثر عمق میدان را بر روی عکس ثبت کرد، و در بعضی از عکس ها هم عمق میدان زیاد، اصل مهمی را برای عکس تشکیل نمی دهد، مثل عکاسی پرتره. جهت به کار بردن عمق میدان باید عوامل موثر در بوجود آوردن آن را شناخت. این عوامل عبارتند از:

لنز: لنز عامل مهمی در کم یا زیاد شدن عمق میدان است. هر چه فاصله کانونی لنز کمتر باشد، عکس دارای عمق میدان بیشتر و ه رچه فاصله کانونی لنز بیشتر باشد، عمق میدان کمتر خواهد شد. از اینرو لنزهای واید دارای عمق میدان بیشتر و لنزهای تله دارای عمق میدان کمتری هستند. یک لیز تله mm 300 فقط می تواند محدوده کوچکی از عکس را واضح نشان دهد، ولی لنز واید mm24 شاید تمام صحنه را واضح دارای عمق نشان بدهد. به این دلیل در بسیاری از کارهای خبرنگاری از لنزهای واید استفاده می شود و و بعد از ظاهر و چاپ کردن عکس، یک قسمت از منطقه دلخواه را بریده و بزرگ می کنند، بدون اینکه وضوح تصویر بهم بخورد. این کار را با لنزهای تله نمی توان انجام داد.

فاصله  دوربین تا سوژه: هر چه دوربین به سوژه نزدیک تر باشد، عمق میدان هم کمتر خواهد شد. این نکته ممکن است در عکاسی از یک منظره وسیع و گسترده، چیز مهمی نباشد، چرا که با اندازه کافی از سوژه فاصله داریم، اما برای سوژه هایی مثل طبیعت بیجان و یا اشیاء کوچک مسئله مهمی است. بنابراین در عکاسی از این موضوعات با فاصله گرفتن از سوژه می توان به عغمق میدان بیشتری دست پیدا کرد.

فوکوس کردن: جهت بدست آوردن بیشترین عمق میدان، معمولاً فوکوس در فاصله 3/1 جلوی عکس انجام می گیرد تا 3/2 انتهای عکس ادامه دارد. این نکته در مورد عکاسی با اکثر سوژه ها صدق می کند. بنابراین علاوه بر رعایت سایر نکات گفته شده در مورد عمق میدان و عوامل تاثیرگذار بر آن، می توان فوکوس را در فاصله 3/1 دوربین انجام داد و سپس با همان فوکوس، عکس را کادربندی کرد.

اندازه دیافراگم: یک فاکتور مهم در عمق میدان اندازه دریچه دیافراگم است. بر طبق قوانین فیزیکی، هر چه دیافراگم بسته تر باشد، تصویر دارای عمق میدان حتی اگر تصویر را از درون چشمی دوربین کاملاً واضح مشاهده کنید، پس از عکاسی متوجه می شوید که بعضی از قسمت ها واضح نیستند. علت این مسئله در انتخاب اندازه دیافراگم است. هرچه دیافراگم بسته تر باشد، تصویر دارای عمق میدان بیشتر خواهد شد. نسبت اسن رابطه در شکل مشخص است. بیشتری خواهد بود و بادها نه دیافراگم بازتر هم عمق میدان کمتر خواهد شد. در 2/f تصویر دارای عمق میدان کمتری خواهد بود تا 22/f. اما همیشه شرایط نوری و صخنه به ما اجازه دیافراگم 22/f را نمی دهد. در اکثر موارد 8/f با در نظر گرفتن و رعایت نکات گفته شده در این بخش، یعنی لنز و فوکوس و فاصله مناسب تا سوژه می تواند عمق میدان مناسبی را ارائه کند.

چگونه می توان عمق میدان را مشاهده کرد؟ عمق میدان را نمی توان از درون چشمی دوربین مشاهده کرد، چرا که تصویری که درون چشمی وجود دارد، در همه حالات بسیار روشن و شفاف است، حتی اگر دیافراگم کاملاً باز باشد. به علاوه در هنگام زدن شاتر هم نمی توان عمق میدان را دید و تاثیری بر آن گذاشت. این کار را باید قبل از گرفتن عکس انجام داد. روی بعضی از دوربین ها، تکمه ای وجود دارد که با فشار دادن آن تصویر درون چشمی تاریک می شود. هر چه تصویر تاریک تر باشد، به معنی عمق میدان بیشتر است. با باز کردن دهانه دیافراگم، تصویر دون چشمی هم روشن تر می شود و به معنی کم شدن عمق میدان است. باید کاری کرد که چشم به این تاریک و روشن شدن صحنه عادت کند تا بفهمد که آیا تصویر دارای عمق میدان مصلوب هست یا نه؟

درجه بندی روی لنز: بر روی بسیاری از لنزها، درجه بندی به موازات اندازه دهانه دیافراگم وجود دارد که با مقایسه این اعداد و اندازه دیافراگم و دیدن فاصله دوربین تا سوژه می توان اندازه عمق میدان را فهمید و دریافت که تصویر از چه فاصله ای دارای عمق است. این درجه بندی اندازه ها بر روی بسیاری از لنزهای زوم و لنز دوربین SLR اتوماتیک وجود ندارند. بنابراین بهترین راه استفاده از این لنزها، رجوع به دفترچه راهنمای لنز مربوطه است. در دفترچه راهنمای هر لنز می توان جدولی را مشاهده کرد که کارخانه سازنده لنز، جهت نشان دادن عمق میدان لنز برای اندازه های مختلف دیافراگم محاسبه کرده است. این جدول در مورد هر لنزی فرق می کند و بهترین راه آشنا شدن با آن مرجعه به جدول لنز مشخص است.

موارد استفاده از عمق میدان

عمق میدان ابزار مناسبی برای نمایش تصویر است. در تصویرهای طبیعت، معماری، عکاسی صنعتی و موضوعاتی از این قبیل، عکس باید دارای حداکثر عمق میدان باشد و همۀ عناصر عکس یک منظره باید واضح و مشخص باشند. از اینرو مسایل مختلف مثل انتخاب لنز، فاصله، فوکوس و درجه دیافراگم را در عکاسی، این سوژه ها باید رعایت کرد. مثلاً یک لنز تله جهت عکاسی از یک منظره وسیع و گسترده مناسب نیست. همیشه هم عمق میدان زیاد مورد توجه عکاسان نیست، بلکه بعضی از عکس ها باید دارای عمق میدان کمتری باشند تا سوژه در عکس خود را برجسته تر نمایش دهد. به عنوان مثال در عکاسی پرتره، صورت عنصر مرکزی عکس است و چیزهایی که در پس زمینه قرار دارند، می توانند توجه ببننده را به خود معطوف کنند. در اینجا با کم کردن عمق میدان می توان پس زمینه را کاملاً محو و به صورت تار در آورد. همین کار را می توان جهت برجسته کردن یک گل زیبا با جدا کردن از محیط اطراف و گیاهان پیرامون خود به کار برد. با کمی کار و تجربه بیشتر می توان نسلط بسیاری در عمق میدان به دست آورد و روش های بهتری در عکاسی خود ابداع کرد. مثلاً اگر جهت به دست آوردن عمق میدان بیشر، مجبور هستید که دریچه دیافراگم را بیشتر ببندید، این عمل ممکن است در شرایط نوری نامناسب، امکان پدیر نباشد، چرا که با دلیل خطر لرزش دست، سرعت شاتر را نمی توانید پائین تر بیاورید. در نتیجه در طی کار خود به اهمیت سه پایه واقف خواهید شد و در کارهای عکاسی خود بیشتر از آن استفاده خواهید کرد.